เปลี่ยนตารางเมตร เป็น ไร่ งาน ตารางวา เป็นเรื่องง่าย ๆ ไม่ยากนัก เพราะโชคดีอยู่อย่างหนึ่งคือระยะวากับเมตรแปลงได้ง่าย ๆ ด้วยตัวเลขลงตัว คือ สองเมตรเป็นหนึ่งวา ก็เลยคำนวณกันง่ายหน่อย
หมายเหตุ เนื่องจากปูพื้นยาวไปหน่อย คนที่จะดูสูตรเอ็กเซล คลิกไปดูข้างล่างนู่นเลยจ้ะ
หาไร่ =INT(เนื้อที่ตารางเมตร/1600)
หางาน = INT((เนื้อที่ตารางเมตร -(ไร่ที่หาได้จากข้อที่แล้ว*1600))/400)
หาตารางวา =(เนื้อที่ตารางเมตร /4)-((เนื้อที่ไร่จากข้อแรก*400)+(งานที่หาได้จากข้อที่แล้ว *100)) โอเค สำหรับท่านที่มีเวลาเหลือเฟือ โปรดอ่านเนื้อหาฉบับยาวได้…
หลักการพื้นฐาน
สำหรับที่ดินของเมืองไทย เราวัดขนาดกันด้วย ไร่ งาน และ ตารางวา
แต่เราจะมาพูดถึงหน่วยวัดของไทยเป็นการปูพื้นกันก่อน
ความยาว
คนไทยในอดีตจะวัดความยาวกันอย่างไร ถ้าเอาตำราสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น (อยากจะขุดอยุธยาเหมือนกัน แต่จนใจว่าแก่ไม่พอ…)
ความจริง หน่วยวัดหลักของไทยสมัยก่อน จะวัดกันเป็น “นิ้ว” ซึ่งไม่ใช่ “นิ้วฟุต” ตามแบบอังกฤษ หรือ UK Imperial System แต่นิ้วของไทยคือ 1 ข้อนิ้วมือคนนี่แหละ แต่ปัญหาคือ ข้อนิ้วของแต่ละคนไม่เท่ากัน จะวัดอย่างไรว่าอะไรคือ “นิ้ว” มาตรฐาน?
ที่ปรากฏใน “สารานุกรมพระพุทธศาสนา” ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ระบุว่า “ได้เอาข้าวเหนียวทั้งเปลือกเรียงเทียบนิ้ว ข้าวเหนียวดำโตไป เพียง 6 เมล็ดก็ได้นิ้วหนึ่ง ข้าวเหนียวขาว 7 เมล็ดพอดี แต่เศษของนิ้วแบ่ง 8 สะดวกกว่า”
ก็คงด้วยเหตุนี้ ๑ นิ้วของเรา จึงแบ่งส่วนเป็น ๔ (ขออนุญาตใช้เลขไทยให้ได้อรรถรสในการเขียน) เออ จะว่าไป คนโบราณสมัยก่อน นิยมหาร ๔ หาร ๘ กันจริง ๆ นะ เช่น ๔ สลึง เป็น ๑ บาท ๔ บาทเป็น ๑ ตำลึง ๒๐ ตำลึง (ก็คือ ๔ คูณ ๕) เป็น ๑ ชั่ง อะไรประมาณนี้
กลับมาที่การวัดความยาวของไทย เขามีหน่วยอะไรบ้าง?
เริ่มจาก กระเบียด
- ๔ กระเบียด เป็น ๑ นิ้ว
- ๑๒ นิ้ว เป็น ๑ คืบ
- ๒ คืบ เป็น ๑ ศอก
- ๔ ศอก เป็น ๑ วา
- ๒๐ วา เป็น ๑ เส้น
- และ ๔๐๐ เส้น เป็น ๑ โยชน์
- อันนี้ DefExcel ท่องมาตั้งแต่สมัยเรียนประถมเห็นจะได้ สมัยนี้น่าจะไม่อะไรแบบนี้แล้ว
เนื้อที่
แต่พอเป็นเนื้อที่ โดยเฉพาะที่กำลังพูดถึงก็คือ ที่ดิน เราวัดเป็น ตารางวา
- ๑ ตารางวา ก็คือ กว้าง ๑ วา ยาว ๑ วา นั่นแหละ แล้วเราก็กำหนดกันว่า
- ๑๐๐ ตารางวา เป็น ๑ งาน
- ๔ งาน เป็น ๑ ไร่ หรือ ๔๐๐ ตารางวา
นี่คือการวัดความยาวและเนื้อที่กันแบบไทยไทย น่ารักมั้ยล่ะ?
แปลงหน่วยวัดไทยเป็นมาตราเมตริก
ปัญหาคือ ประเทศไทยไม่ได้อยู่อย่างเดียวดาย เราอยู่ในโลกที่กว้างใหญ่ อะไรต่อมิอะไรจึงต้องเอาไปเทียบมาตรฐานสากล ซึ่งมาตรฐานที่ใช้ในปัจจุบันนี้ คือ มาตราเมตริก หรือ Metric System
อ่านรายละเอียดของมาตราเมตริกได้ที่วิกิพีเดียละกันนะจ๊ะ ขี้เกียจเขียน และมันจะนอกเรื่องยาวไป
ซึ่งเราก็ต้องเอาหน่วยแบบไทย ๆ มาเทียบกับหน่วยมาตรฐาน จะได้แบบนี้ (อ่านในวิกิพีเดียอีกทีนะจ๊ะ)
ซึ่ง ปัจจุบัน เราจะเทียบว่า 1 วา เท่ากับ 2 เมตร
แต่ รู้หรือไม่ว่า มาตรฐาน 1 วา เท่ากับ 2 เมตรนี้ เพิ่งมีในช่วงรัชกาลที่ 5 หรือว่า 6 นี้เอง คือช่วงที่เปิดรับต่างประเทศ บรรดาเจ้าขุนมูลนายไปศึกษาต่างประเทศรับเอาแนวคิดต่าง ๆ มา ก็เล็งเห็นว่า มาตรฐานแบบไทย ๆ มันสั้นบ้างยาวบ้าง เอามาเทียบกับมาตรฐานสากลเทอญ จะประเสริฐสมรักเป็นศักดิ์ศรี
ซึ่ง 1 วาไทยสมัยก่อนอาจจะไม่เท่ากับ 2 เมตรดี อาจจะขาด ๆ อยู่บ้าง แต่ก็ปัดเศษให้เป็นเลขกลม ๆ ที่ 2 เมตรพอดี ลงล็อกเหมาะเจาะ
ดังนั้น เมื่อได้ 1 วา เท่ากับ 2 เมตร เราก็ทอนระยะกลับไปกลับมาได้ดังนี้
- 1 วา เท่ากับ 2 เมตร
- 1 วามี 4 ศอก ดังนั้น 1 ศอก ก็เท่ากับ 50 เซนติเมตร
- 1 ศอก มี 2 คืบ ดังนั้น 1 คืบก็เท่ากับ 25 เซนติเมตร
- และ 12 นิ้วเป็น 1 คืบ ดังนั้น 1 นิ้ว ก็เท่ากับ 2.083 เซนติเมตรโดยประมาณ
ตรงนี้จะเห็นได้ชัดเจนว่า นิ้ว (ไทย) ไม่เท่า นิ้ว (ฟุต มาตราอิมพีเรียล) เพราะเทียบเป็นเซนติเมตรแล้วไม่เท่ากัน
เปลี่ยนตารางเมตร เป็น ไร่ งาน ตารางวา
เรามาดูสูตรง่าย ๆ ในการเปลี่ยนตารางเมตรเป็นตารางวากันก่อน ในเมื่อเรารู้ว่า 1 วา คือ 2 เมตร ดังนั้น 1 ตารางวา ก็เท่ากับ 4 ตารางเมตร
ดังนั้น ถ้าจะเปลี่ยนตารางวาเป็นตารางเมตร ก็คูณ 4
ถ้าจะเปลี่ยนตารางเมตรเป็นตารางวา ก็หาร 4
ถ้าจะเปลี่ยนไร่เป็นตารางเมตร ก็คูณ 1600
ถ้าจะเปลี่ยนตารางเมตรเป็นไร่ ก็จะหาร 1600
ตัวอย่าง
มีเนื้อที่ 5,555 ตารางเมตร จะได้กี่ไร่ กี่งาน กี่ตารางวา
วิธีการก็คือ
1. แปลงตารางเมตร เป็นไร่ ด้วยการ หาร 1600 ถ้าโจทย์คือเนื้อที่ 5,555 ตารางเมตร แปลงเป็น ไร่ จะได้ 3 และมีเศษอีก 188.75 ก็จะมีค่าเท่ากับ 3 ไร่
2. แปลงเป็นงาน เราก็เอา 100 ไปหารเศษที่เหลือจากการหาไร่ ก็คือ 188.75 หาร 100 เท่ากับ 1 กับเศษ 88.75 ก็จะมีค่าเท่ากับ 1 งาน
3. ตารางวา ก็คือเศษที่เหลือจากข้อ 3 ก็คือ 88.75 ตารางวา
สรุปแล้ว 5,555 ตารางเมตร ก็จะได้ 3 ไร่ 1 งาน 88.75 ตารางวา
ใส่สูตรใน Excel
ต่อไปก็เข้าเรื่องเสียที จะเอาขั้นตอนที่ตามการคำนวณบนกระดาษ มาลองแปลงเป็นสูตรในเอ็กเซล
1 หาจำนวนไร่
ในเซล B2 คือจำนวนของตารางเมตร (ก็คือ 5,555)
เซล C2 แปลงเป็นไร่ โดยการ หาร 1600 สูตรคือ
=B2/1600
แต่ถ้าเราใช้สูตรแค่นี้จะออกมาเป็น 3.471875 สิ่งที่ต้องเพิ่มคือ เราจะเอาจำนวนเต็มเท่านั้น ไม่เอาทศนิยม
การเอาแต่ตัวเต็มเราก็ต้องถึงฟังก์ชัน TRUNC หรือ INT ก็ได้ (เพราะในที่นี้ จำนวนเนื้อที่ดินไม่มีทางติดลบอยู่แล้ว)
=INT(B2/1600)เราก็จะได้จำนวนไร่ 3 ไร่
2 หาจำนวนงาน
ความยากเล็กน้อยของสูตรอยู่ตรงการหาจำนวนงานนี่แหละ เพราะการคำนวณด้วยมือ เราจะเห็นเศษที่เหลือ คือ 188.75 แต่เวลาทำในเอ็กเซล มันดันกลายเป็นจุดทศนิยม (คือ .471875)
ดังนั้นเราต้องย้อนกลับไปอีกรอบ คือต้องเอาจำนวนตารางเมตรที่โดนหักออกเป็น ไร่ ไปแล้ว ออก ในตัวอย่างนี้คือ ต้องเอา 3 ไร่ มาคูณ 1600 อีกรอบ เพื่อจะเอาเนื้อที่ตารางเมตรนี้ ไปหักลบกับจำนวนตารางเมตรตั้งต้น เพื่อจะได้เศษมาหาร 400
และจากนั้น เหมือนเดิม เราจะใช้ TRUNC หรือ INT เพื่อเอาเฉพาะจำนวนเต็มมาใช้เป็นเลขของงาน
= INT((A2 -(B2*1600))/400)3 หาจำนวนตารางวา
หลักการยังคงเหมือนการหาจำนวนงาน คือ เราต้องคำนวณเนื้อที่ทั้งหมดให้เป็นตารางวาเสียก่อน แล้วมาลบเนื้อที่ของ ไร่ (ข้อ 1) และ งาน (ข้อ 2) ออก
=(A2 /4)-((B2*400)+(C2 *100)) เรียบร้อยแล้วจ้า
ข้อสังเกต การแปลงตารางเมตรกลับมาเป็น ไร่งานตารางวา ดูเหมือนยุ่งยาก ในทางกลับกัน แปลง ไร่งานตารางวาเป็นตารางเมตรกลับง่ายกว่า
=(ไร่ * 1600) + (งาน * 400) + (ตารางวา * 4)นำไปใช้กันตามเหมาะสมนะจ๊ะ
